De moeder van Frankenstein

“Dit lijkt mij wel wat voor jou.” In het voorbijgaan overhandigt collega Natasja mij met een wat dubbelzinnig lachje een vuistdikke paperback. Grapje of serieus voorstel? Op de voorkant staat een foto van een jonge vrouw met een hand voor haar mond. Binnenpretjes of angst?

Het betreft De moeder van Frankenstein de nieuwe roman van de Spaanse Almudena Grandes. Zij is in haar land een van de meest geprezen en bestverkopende literaire auteurs. In Nederland zijn acht titels van haar verschenen. Haar jongste boek is onderdeel van ‘Episodes van een oneindige oorlog’, haar levenswerk, waarin zij de geschiedenis van het verzet tegen de dictator Franco beschrijft.

Grandes gebruikt een waargebeurd drama als uitgangspunt voor een magistraal verhaal. Aurora Rodríguez Carballeira schiet op 9 juni 1933 haar dochter Hildegart vier kogels door het hoofd. Deze daad maakt haar de beroemdste moordenares van Spanje. Ze wordt berecht en belandt uiteindelijk in een krankzinnigengesticht voor vrouwen, waar zij tot haar dood verblijft.

De jonge psychiater Germán Velázquez Martín keert na vijftien jaar ballingschap in Zwitserland in 1954 terug naar het verscheurde Spanje. Hij heeft een aanstelling in de inrichting waar Aurora verblijft. Voor haar heeft hij speciale belangstelling van wege een gebeurtenis twintig jaar geleden in de psychiatrische praktijk van zijn vader.

Het derde hoofdpersonage is María Castejón Pomeda, hulpverpleegster in het krankzinnigengesticht. Haar grootvader werkte er als tuinman. Ze is er geboren en Doña Aurora heeft haar toen ze nog klein was leren lezen. De empathische María is de enige die contact kan maken met de paranoïde, bejaarde volgeling van Franco

Deze drie personen zijn de pijlers waarop de schrijver een uitzonderlijk knappe roman heeft gebouwd. Aurora, Germán en Maria vertellen het verhaal vanuit hun persoonlijke perspectief. In hun eigen taal en typerende woordkeus. De moordenares verklaart het motief van haar gruwelijke daad. Zij is uitverkoren om ‘de mensheid te redden’.

Germán is ambitieus, werkt succesvol aan een medicijn tegen schizofrenie en wil stap voor stap doordringen tot de kern van Aurora. Al snel blijkt Maria een nuttige assistente. Tussen hen ontstaat een warme band. Germán voelt zich vaak een vreemdeling in eigenland en heeft veel moeite met de wrede, heersende dictatuur en de laffe rol van het nationaal katholicisme. ‘Elke zonde is een misdaad.’

Naast deze drie zijn er veel interessante bijfiguren: collega’s, de nonnen die de dienst uitmaken in de inrichting, naaste verwanten, de doktersfamilie in Zwitserland bij wie Germán jaren heeft gewoond, de geestelijkheid en vele anderen. Grandes schildert een geloofwaardige wereld vol spanning. De uitgebreide, afsluitende noot van de schrijfster is een interessante aanvulling. Alweer een boek dat me lang zal heugen!