Het smalle land

Wat staat ons te wachten in 2022? We willen zo graag terug naar het ‘oude normaal’, een eind aan de beperkende maatregelen en voorgoed bevrijd zijn van die alles overheersende corona. Een illusie. Toch is er nog genoeg om naar uit te kijken. Voor mij kan lezen bevrijdend werken, ook of juist tijdens de lockdown.

Omslaggevoelig als ik ben werd mijn aandacht getrokken door een schilderij van Edward Hopper dat de voorkant siert van Het smalle land de nieuwe roman van de succesvolle Ierse schrijfster Christine Dwyer Hickey. Voor mij een onbekende, want ik heb niet eerder iets van haar gelezen. Haar internationale carrière is indrukkend: elf bestsellers en veel literaire onderscheidingen. In de Nederlandse vertaling verschenen tot nu toe vier romans.

De afbeelding van Hopper dekt de inhoud van dit bijzondere boek. Het gaat grotendeels over deze beroemde Amerikaanse kunstenaar en zijn moeizame huwelijk met Jo, die letterlijk en figuurlijk in de schaduw van haar begripvolle echtgenoot leeft. Ook zij schildert, maar vindt geen erkenning. Ze blijft hopen…

De auteur heeft zich goed gedocumenteerd en ingeleefd. Zij voegt echter een bijzonder element toe dat haar verhaal spelend rond 1950, krachtiger en beklemmender maakt. Het is zomer. Een Duits weesjongentje, de tienjarige Michael wordt uitgenodigd om zijn vakantie door te brengen bij een schatrijke familie, de Kaplans op Cape Code. Hun schitterende woning ligt dicht bij het strand. Zij zijn de naaste buren van Edward Hopper maar hebben geen contact. De komst van Michael brengt daarin verandering.

In het begin moest ik nogal wennen aan de verteltrant en stijl van Dwyer Hickey. Langzaam raakte ik ermee vertrouwd en werd steeds dieper meegetrokken in een bijzondere geschiedenis. De eerste hoofdstukken over Michaels’ tocht van Duitsland naar de Verenigde Staten riepen herinneringen op aan Duitse en Oostenrijke weeskinderen uit mijn verleden. Aan Erica, een meisje met lange vlechten dat tijdelijk bij mijn grootmoeder was ondergebracht.

Michael wordt door een begeleidster op de trein gezet, het begin van zijn verre reis met bestemming New York. Hij is dwars en nauwelijks aanspreekbaar.

“Bovenaan de trap in de vertrekhal blijft de jongen opeens staan en de vrouw die hem met zich meetrekt, trekt nog harder. De jongen houdt stand, zakt nu iets door zijn knieën en zet zich schrap. De vrouw wacht even en draait zich dan abrupt om. ‘Wat? Wat nou weer? Wat nóú weer?’ Wanneer ze zich omdraait schampt haar mand het blote been van de jongen...”

Mevrouw Kaplan verwacht dat Michael optrekt met haar kleinzoon Richie, wiens vader is gesneuveld in de Tweede Wereldoorlog. De jongens kunnen helaas niet goed met elkaar overweg. Zij maken kennis met de heer en mevrouw ‘Ha’, het kunstenaarsechtpaar Edward en Jo Hopper. Er ontstaat een merkwaardige vriendschap. Jo is vooral jaloers en bezitterig. Edward, herstellend van een ernstige ziekte, blijft in zichzelf gekeerd. Nieuw werk komt niet uit zijn handen. Hij krijgt een bijzondere band met de fragiele Richie. Bovendien raakt hij in de ban van diens tante, de charmante Katherine die nog maar kort heeft te leven.

De felle ruzies tussen de Hoppers worden trefzeker en realistisch beschreven in een decor vol spanningen, problemen en argeloze vakantievierders die ’s zomers op Cape Cod neerstrijken. Mijn sympathie gaat vooral uit naar Michael, zijn herinneringen aan de oorlog en zijn geheime bergplaats in de duinen.

“In zijn verstopplek knipt hij figuren uit tijdschriften. Hij knipt meubels uit voor verschillende kamers. Hij bergt ze goed op in een paar van de enveloppen die hij van mevrouw Kaplan heeft gekregen. Er is een aparte enveloppe voor elke kamer, en ook voor elke uitgeknipte figuur. Hij bewaart alle enveloppen in een groene canvastas die hij een keer ’s nachts in een ladekast onder de trap heeft gevonden.