Luister

Mijn vader Arie Welboren leerde ons kijken en waarnemen. Vanuit kikvorsperspectief, door je oogharen of met je handen een kader vormen. Vlakverdeling, verdwijnpunt, schaduw, lichtval, kleuren. Zijn lessen waren aanstekelijk en onvergetelijk. Eerst zien, dan kijken en ontdek een andere wereld achter de werkelijkheid.

Marie, het hoofdpersonage uit Luister de tweede roman van Sacha Bronwasser, is in de tachtiger jaren studente fotografie aan niet nader genoemde kunstacademie in een grote universiteitsstad. Een van haar docenten, aanvankelijk aangeduid met F. heeft een speciale bedoeling met haar. Zij geeft Marie extra aandacht en opent haar de ogen om tot de kern te kunnen doordringen. Een totaal onverwachte gebeurtenis is voor Marie aanleiding om haar studie af te breken. Ze verdwijnt.

De ommezwaai in haar jonge leven blijkt heftig. Weg uit de wereld van de kunst en cultuur gaat zij als au pair in Parijs aan de slag bij een onduidelijk, jong bourgeois gezin met twee kinderen. De vader Philip heeft een vage betrekking bij de Renault-fabrieken en Laurence, de moeder is stewardess. Zij behandelen Marie minachtend en onverschillig, net zoals eerdere au pairs, waarvan er een, Eloise ook uitgebreid in de roman voorkomt. Het gezin woont als nasleep van een afschuwelijk incident in een piepklein appartement.

Bronwasser debuteerde in 2019 succesvol met Niets is gelogen. Haar nieuwe boek is buitengewoon geraffineerd opgebouwd en heeft een ontknoping die je nauwelijks kunt zien aankomen. Binnen een dag heb ik het verslonden. Geraakt door inhoud en vorm. Kon het niet wegleggen. De beschrijvingen van Parijs zijn wonderschoon én realistisch. De bomaanslagen in de Franse hoofdstad in 1986 en 1989, 2015 en 2021 vormen een gruwelijke rode draad.

Philip kan in de toekomst kijken. “Ik lijd aan voorkennis.” Hij voelt onheil aankomen en veel jaren later als Marie inmiddels docente Frans is geworden, begrijpt zij wat de cijfers die Philip ooit voor haar op een papiertje krabbelde, betekenen. Meer wil ik niet vermelden. De opgebouwde spanning, de voortdurend aanwezige dreiging, er is geen ontkomen aan. Bronwasser sleurt je onweerstaanbaar mee in een aangrijpend verhaal van internationale allure. Lezen!

“Wat doet hij hier? Hij ziet er vreselijk uit, een gezicht als een spuugvlek, in een raar jack, op witte schoenen. Sportschoenen zo overdag? Hij zou toch gewoon werken? Hij houdt zijn arm vast alsof die gebroken is en hij schreeuwt, ze denkt dat hij haar naam schreeuwt. Het is buiten de orde der dingen, het voelt niet goed. (…) Ze klemt het plastic zakje met de nieuwe onderbroeken in haar hand. Ze wil dat deze dag stopt, ze wil dat deze dag niet gebeurd is, ze wil naar kamer, ze wil naar haar moeder. Ze wil naar huis.”