Veranderen: methode

Met woorden, gesproken of geschreven communiceren wij. We hopen dat ons verhaal wordt begrepen en dat wij anderen kunnen begrijpen. Soms zegt één beeld meer dan duizend woorden. Onbegrip, misverstand en manipulatie liggen altijd op de loer. Voedingsbodem voor kleine en grote conflicten. Ruzies in de familie en oorlogen tussen naties.

De Franse schrijver Édouard Louis (1992) groeit op in arm gezin in een conservatief dorp in het noordwesten van Frankrijk. Al op jonge leeftijd ontdekt hij zijn homoseksualiteit. Op school is hij letterlijk en figuurlijk een buitenbeentje. Nauwelijks vrienden en veel gepest. Ook thuis blijft hij een eenling, teruggeworpen op zichzelf. Ooit zal hij wraak nemen op zijn verleden en rijk en succesvol worden. Maar hoe?

Hij wil ontsnappen aan zijn verstikkende en achtergestelde jeugd. Zijn droom is om op straat herkend te worden, vermogend te zijn. Om dat te bereiken zal hij zijn leven tot tweemaal toe ingrijpend veranderen. Zijn ervaringen verwerkte hij al eerder in vier succesvolle romans, die in meerdere landen werden uitgegeven en bewerkt voor toneel en film. Zijn nieuwste boek Veranderen: methode is weliswaar een roman, maar ook de verantwoording voor zijn daden en schrijverschap.

Het succes maakt hem onzeker. Hij heeft bereikt wat hij zijn jonge leven lang begeerde en nastreefde. Nu probeert hij zijn vader en zijn voormalige vriendin Elena duidelijk te maken want hem heeft bewogen. Je zou het een uitgebreid excuus kunnen noemen, maar dat is onderhand een uitgehold begrip geworden.

“Ondanks alles weet ik dat jullie ook trots waren, jij en mijn moeder, trots dat jullie een zoon hadden ‘die zich wist te redden’, die studeerde, die bijna als enige jongen van het dorp zo ver was gekomen, trots dat ze een zoon hadden die eindelijk tot de betere kringen zou kunnen gaan behoren.”

De roman heeft uiteraard een hoog autobiografisch gehalte. Louis schrijft overtuigend en geloofwaardig, hoe fantastisch zijn verhaal nu en dan ook mag lijken. Schrijnend, ontroerend en soms wreed. Hij vertrekt uit zijn kansarme geboortedorp en begint een nieuw leven op de middelbare school in de naburige stad Amiens. Onverwacht laat hij zijn beste vriendin in de steek en probeert, ten koste van vrijwel alles, in Parijs toegang de krijgen tot de elite.

“Toen ik haar huis verliet, met de catalogus over de schilders van de twintigste eeuw, dacht ik dat jij nooit had geweten dat die schilders bestonden, dat je het nooit zou weten, dat ik dus iets bezat wat jij niet bezat, en dat ik door dat nieuwe bezit overwicht kreeg op jou en mijn familie, waarmee ik wraak nam voor alle keren dat ik vernederd was…”

Zijn indringende levensverhaal heeft op mij diepe indruk gemaakt en geeft veel stof tot nadenken. Ik voel mij zeker niet verwant met de hoofdpersoon, maar herkende veel in zijn geschiedenis. Dat een mens zijn afkomst niet mag verloochenen, maar er uiteindelijk ook trots op zou kunnen zijn. Zelfs als je radicaal breekt met het verleden, blijft het je altijd achtervolgen.

In Vrij Nederland (VN) staat een boeiend interview met Éduard Louis met als motto ‘Klasse moet weer onderwerp van gesprek zijn’. Ook hierin schuilt de worsteling met zijn verleden en de pogingen om te slagen in een andere klasse. ‘Ik was een jaar of zeven, acht en de jongens op school spuugden op me, en ik weet nog dat ik toen dacht: op een dag doe ik iets dat zij nooit zullen doen. Dat zal mijn wraak zijn.’ Hoe zoet is die wraak?