Versplinterde ziel

Een roman waarin muziek een voorname rol speelt, trekt direct mijn aandacht. Daarbij maakt het mij niet uit om welk genre het gaat. Muziek maken en beleven staan voorop. Ik heb een brede belangstelling, maar met een  voorkeur voor klassiek en jazz. Versplinterde ziel van de Japans/Franse schrijver Akira Mizubayashi roept door de bijzondere omslag verwachtingen op.

De titel suggereert een psychologisch drama. De zwartwit afbeeldingen van een gedemonteerde viool vermoeden een dubbele bodem, want dit prachtige strijkinstrument heeft letterlijk een ziel en vormt de kern van dit aangrijpende en universele verhaal over de helende kracht van muziek. De stijl en verteltrant van de auteur is eigenzinnig en verrassend. Oorspronkelijk geschreven in het Frans maar onmiskenbaar met veel invloed van zijn Japanse achtergrond. Afwisselend traag en vlot. Andante en allegro. De vertaling van Hans E. van Riemsdijk lijkt mij nogal letterlijk.

Tokio, 1938. Yu is de leider van een amateurensemble dat wekelijks repeteert. Zij studeren zeer internsief op het strijkkwartet in a-mineur opus 29 van Schubert, dat meestal Rosamunde wordt genoemd. De gedreven musici spelen op hoog niveau. Als zij geconcentreerd met de eerste maten zijn begonnen, wordt hun samenspel bruut onderbroken door een inval van de militaire politie. Yu wordt meegenomen en zijn viool aan gruzelementen geslagen. Zijn zoon Rei heeft zich verstopt in een grote kast en is door het sleutelgat getuige van dit alles. Hij heeft zijn onmisbare lievelingsboek Wat voor leven ga jij leiden bij? bij zich. Dankzij een mysterieuze militair krijgt hij de gehavende viool in handen. Zijn vader zal hij nooit meer terugzien.

“Het droge en norse geluid van gelaarsde voetstappen klinkt steeds luider en vertraagt dan. Daar loopt iemand. Hij houdt de pas in. Loopt weer verder. Blijft opnieuw staan. Vlak bij de kast is hij nu. Ik meen hem te horen ademen. Dan een zacht geluid; iets wat in contact komt met hout. Legt hij iets neer op de bank? In het donker zit ik te beven van angst. Koude rillingen lopen over mijn rug, zo bang ben ik. Stilte. (…) Zonder iets te zeggen reikt hij me de kapotte, bijna geplette viool aan. De vier snaren hangen er zo slap bij dat het geheel in het donker iets weg heeft van een klein dier in doodsnood. Ik weet niet wat ik moet doen. Ik aarzel. Maar dan pak ik het gehavende instrument angstig met beide handen aan.”

We maken een sprong in de tijd naar Parijs in 2003. Jacques is een vermaard instrumentbouwer die worstelt met een onverwerkt verleden. Zijn ziel is versplinterd. Onverwacht kruist een Japanse violist van wereldniveau zijn pad en zijn leven krijgt een bijzondere wending. Gebeurtenissen van langgeleden vallen samen in het heden. De melancholieke spanningsboog in het verhaal nadert een ontknoping, die logisch en aanvaardbaar overkomt. Versplinterde ziel, een parabel over verlies en herstel, is onvergetelijk en staat meteen hoog in mijn lijstje van favorieten.

Mizubayashi doceert Frans aan de universiteit van Tokio. Zijn Franstalige werk verschijnt sinds 2011bij de Parijse uitgever Guillimard. Dankzij het enthousiasme van de lezers groeide zijn boek via de sociale media uit tot een bestseller in Frankrijk. Hopelijk ook in ons land. Een citaat uit een Franse recensie:

“ Een roman over muziek, over verbondenheid, over oorlog, over afkomst, over vriendschap en over de stilte die klinkt na een sonate van Schubert.”