Winter

Omdat Anomalie het boek uit mijn vorige column nog steeds na-ijlde in mijn hoofd, was het verdraaid lastig om iets nieuws uit te zoeken. Keus genoeg, maar toch. Voor bepaalde boeken moet je in de juiste stemming zijn en omgekeerd kan goede literatuur die stemming sterk beïnvloeden. Deze keer gaf Cindy mij een zetje in de goede richting.

De titel Winter, zes jaar tussen de rendieren is niet direct uitnodigend net als het vrijwel neutrale omslag. De toegevoegde tekst “een liefdesbrief aan een uniek en prachtig landschap” vind ik overbodig. Het inleidende stukje op de achterzijde gaf echter de doorslag. Geen spijt van gekregen.

De Amerikaanse schrijfster Laura Galloway concludeert uit een DNA-test dat zij genen deelt met de Sámi-bevolking in het noorden van Scandinavië en Rusland. Haar ‘Aziatische’ ogen waren de aanleiding voor dit onderzoek. Waar hoort zij echt bij? Ze reist af naar Noorwegen en belandt in het rendierhoudersdorp Kautokeino, waar zij onverwacht een relatie krijgt met de Samische herder Áilu. Ze laat haar welvarende leventje in New York voor onbepaalde tijd achter zich.

Dit literaire non-fictie boek is gebaseerd op de aantekeningen, dagboeken, brieven en herinneringen van haar bijna zesjarige verblijf in de Sámi-cultuur. Aanvankelijk bekijkt ze als hoogopgeleide veertiger alles door “haar stadse lens en ervaringen binnen deze specifieke cultuur en niet de kijk van een insider.” Een bewogen jeugd, gescheiden ouders en een flitsende carriere in de journalistiek staan in schril contrast met de dagelijkse gang van zaken in Sámi-land.

Dat komt ook door de opbouw van het verhaal. Per hoofdstuk wisselt zij tussen haar vroegere leven in Amerika en het schijnbaar eenvoudige bestaan in het ijskoude hoge noorden, waar overleven een andere inhoud heeft dan in de drukke straten van New York. Lawson ’s ingewikkelde en dramatisch familieleven blijft doorklinken tot in Sámi-land. Tijdens het samendrijven van een kudde rendieren overdenkt zij haar tijd – inmiddels een jaar geleden - in Manhattan.

“Die tijd lag nu ver achter me, een vage herinnering aan de persoon die ik ooit was, weggestopt als de tientallen volstrekt nutteloze schoenen met hoge hakken die samen met al mijn aardse bezittingen zo’n drieduizend kilometer verderop op een opslagterrein in Manhattan stof lagen te verzamelen en aan relevantie lagen te verliezen. In mijn oude leven zou ik morgen naar de City Bakery zijn gelopen voor een ijskoffie (…).”

Het duurt lang voordat Laura Lawson zich een plaats in het dorp heeft veroverd. Men is vriendelijk maar blijft op afstand. Stap voor stap maakt ze voorzichtig vrienden en probeert de moeilijke Sámi-taal onder de knie te krijgen. Ze is een dierenliefhebber en heeft een klein vermogen gespendeerd om haar twee katten mee te nemen. Deze verwende huisdieren krijgen in de loop van de tijd gezelschap van enkele rendierhonden. Het contrast tussen haar oude en nieuwe bestaan wordt steeds scherper. Vooral als Áilu haar heeft verlaten.

“Nu ben ik op mijzelf aangewezen, zonder dat ik precies weet hoe ik het allemaal moet doen. Kautokeino is een plek waar alles nog steeds grotendeels onbekend terrein is voor mij, van praktische dingen tot de culturele normen. (…) Als ik hier wil blijven, zal ik stappen moeten zetten en wacht mij een nieuwe steile leercurve.”

Als Boo, een van haar twee katten op een dag spoorloos is verdwenen, slaat bij Laura de paniek toe. Die stadse kat zal dit niet overleven en het is natuurlijk háár schuld. De zoektochten naar Boo en de spontane hulp van de dorpelingen zijn een spannend en ontroerend intermezzo. Komt Boo ooit terug?

Winter is mij goed bevallen, met name de natuurbeschrijvingen en het leven met de rendieren. Een boek voor een brede doelgroep. Genoten van Het zoutpad? Dan is dit een aanrader. Veel leesplezier.